Ruysdael Quartet at Zoom! Festival

De eerste compositie die de inmiddels wereldberoemde Antonìn Dvořák in 1895 schreef na thuiskomst van zijn driejarige residentie in Amerika, was zijn 13e Strijkkwartet, op. 106 in G. Hieraan ging echter een maandenlange periode vooraf van acclimatiseren en opladen na zijn overzeese avontuur. Eenmaal terug in de Bohemen, waarvan hij de cultuur en natuur zeer had gemist, raakte hij geleidelijk van zijn writer’s block af en borrelden de ideeën op voor twee strijkkwartetten, op. 105 en op. 106, die hij in één geïnspireerde opwelling binnen slechts anderhalve maand voltooide. Voor dit 13de kwartet geldt meer een programmatische, vrijere stijl dan bij het 12e strijkkwartet (‘Het Amerikaanse’, te beluisteren tijdens onze eerst ZOOM!-festival in 2015). Ook lijkt Dvořák daarmee aansluiting te vinden bij de vroegere “onstuimige” periode van de kwartetten 2, 3 en 4, zij het overigens nu als een volgroeide componist die meester was van de techniek. Men hoort hier zijn late stijl, zoals die – nog kenmerkender – voorkomt bij de symfonische gedichten als ook bij zijn opera Rusalka. Deze strijkkwartetten zouden tevens de laatste kamermuziekwerken zijn die Dvořák schreef.

Het Strijkkwintet op. 29 in C van Ludwig van Beethoven (bijgenaamd der Sturm, naar de stormachtige en virtuoze finale) markeert de overgang van zijn klassieke periode met Haydn en Mozart als inspirators, richting de stijl van wat later zijn middenperiode zou worden genoemd: de kraamkamer van de Romantiek. De vergelijking met de beroemde en vaak gehoorde strijkkwintetten van Mozart dient zich aan, maar op mysterieuze wijze staat dit werk uit 1801 thans niet vaak op het programma. Franz Schubert, Beethovens opvolger in de Romantiek, werd zelfs door der Sturm geïnspireerd tot het schrijven van zijn kwintet voor strijkkwartet met extra cello, óók in C-groot. En we weten allemaal dat Schubert hiermee steevast in de top 10 staat van De Hart & Ziellijst van Radio 4.

Ook het ZOOM! kamermuziekfestival maakte zich bij de vorige edities schuldig aan het voortrekken van deze lookalikes van Der Sturm. Maar vandaag bewijzen we hoe vindingrijk Beethoven de oude met de nieuwe stijl combineert met her en der nog een ouderwetse Haydngrap, een Mozartaria en een opening die alvast aan Brahms doet denken. De keuze van de componist voor twee altviolen voor een warmer en voller klankpalet wordt in de gedaante van onze gast Dana Zemtsov kracht bijgezet.